KINH 121. TẬN DỤC ÁI HỶ
Tôi nghe như vầy:
Một thời, Phật ở tại núi Ma-câu-la. Bấy giờ có Tỳ-kheo thị giả tên là La-đà.
Khi ấy, có một số đông chúng xuất gia ngoại đạo đi đến chỗ Tôn giả La-đà, cùng nhau thăm hỏi rồi ngồi lui qua một bên, hỏi La-đà:
“Vì những lý do gì mà thầy theo Sa-môn Cù-đàm xuất gia tu phạm hạnh?”
La-đà trả lời:
“Nơi sắc mà có dục, ái, hỷ, vì để đoạn tận, ly dục, diệt, tịch tĩnh; nơi thọ, tưởng, hành, thức sắc mà có dục, ái, hỷ, vì để đoạn tận, ly dục, diệt, tịch tĩnh, nên tôi theo Như Lai xuất gia tu phạm hạnh.”
Khi các xuất gia ngoại đạo nghe như vậy rồi tâm không vui, liền từ chỗ ngồi đứng dậy, chỉ trích rồi ra đi.
Bấy giờ là buổi chiều, sau khi xuất thiền, La-đà đến chỗ Phật, đảnh lễ sát chân, rồi ngồi lui qua một bên, đem sự việc trên đó, bạch Phật đầy đủ:
“Bạch Thế Tôn, con đã nói những lời như trên, không hủy báng Thế Tôn chăng? Sẽ không khiến cho người khác đến nạn vấn, chỉ trích dồn vào chỗ bế tắc chăng? Nói không đúng như thuyết, nói không đúng như pháp, nói không theo thuận thứ của pháp chăng?”
Phật bảo La-đà:
“Những lời ngươi nói là chân thật, không hủy báng Như Lai, không khiến cho người khác đến nạn vấn, chỉ trích dồn vào chỗ bế tắc, nói đúng như thuyết, nói đúng như pháp, nói theo thuận thứ của pháp. Vì sao? Nơi sắc mà có ái, hỷ, vì để đoạn tận, ly dục, diệt, tịch tĩnh; ở nơi thọ, tưởng, hành, thức sắc mà có ái, hỷ, vì để đoạn tận, ly dục, diệt, tịch tĩnh, nên theo Như Lai xuất gia tu phạm hạnh.”
Phật nói kinh này xong, Tỳ-kheo La-đà nghe những điều đức Phật đã dạy, hoan hỷ phụng hành.
KINH 122 MA
Tôi nghe như vầy:
Một thời, Phật ở tại núi Ma-câu-la. Bấy giờ có Tỳ-kheo thị giả tên là La-đà.
Bấy giớ Thế Tôn nói với La-đà:
“Những gì thuộc về sắc, hoặc là quá khứ, hoặc là vị lai, hoặc là hiện tại; hoặc là trong, hoặc là ngoài; hoặc là thô, hoặc là tế; hoặc là tốt, hoặc là xấu; hoặc là xa, hoặc là gần, hãy quán sát tất cả chúng do ma tạo ra; và những gì thuộc về thọ, tưởng, hành, thức, hoặc là quá [39c] khứ, hoặc là vị lai, hoặc là hiện tại; hoặc là trong, hoặc là ngoài; hoặc là thô, hoặc là tế; hoặc là tốt, hoặc là xấu; hoặc là xa, hoặc là gần, hãy quán sát tất cả chúng cũng đều do Ma tạo ra.”
Phật bảo La-đà:
“Sắc là thường hay là vô thường?”
Đáp:
“Bạch Thế Tôn, là vô thường.”
Lại hỏi:
“Nếu là vô thường, thì khổ chăng?”
Đáp:
“Bạch Thế Tôn, là khổ.”
Đối với thọ, tưởng, hành, thức lại cũng như vậy.
Lại hỏi:
“Này La-đà, nếu vô thường, khổ, là pháp biến dịch, đa văn Thánh đệ tử ở trong đó có thấy sắc là ngã, khác ngã, hay ở trong nhau chăng?”
Đáp:
“Bạch Thế Tôn, không.”
Phật bảo La-đà:
“Đa văn Thánh đệ tử nơi năm thủ uẩn này không thấy là ngã, là ngã sở nên đối với các pháp thế gian không có gì để chấp giữ. Vì không có gì chấp giữ nên không có gì để dính mắc. Vì không có gì để dính mắc nên tự giác ngộ Niết-bàn: tự biết ‘Sự sanh của Ta đã chấm dứt, phạm hạnh đã lập, những gì cần làm đã làm xong, không còn tái sinh đời sau nữa.’”
Phật nói kinh này xong, Tỳ-kheo La-đà nghe những điều đức Phật đã dạy, hoan hỷ phụng hành.
KINH 123. TỬ DIỆT
Tôi nghe như vầy:
Một thời, Phật ở tại núi Ma-câu-la. Bấy giờ có Tỳ-kheo thị giả tên là La-đà.
Bấy giờ Thế Tôn nói với La-đà:
“Những gì thuộc về sắc, hoặc là quá khứ, hoặc là vị lai, hoặc là hiện tại; hoặc là trong, hoặc là ngoài; hoặc là thô, hoặc là tế; hoặc là tốt, hoặc là xấu; hoặc là xa, hoặc là gần; tất cả chúng đều là pháp chết; và những gì thuộc về thọ, tưởng, hành, thức, hoặc là quá khứ, hoặc là vị lai, hoặc là hiện tại; hoặc là trong, hoặc là ngoài; hoặc là thô, hoặc là tế; hoặc là tốt, hoặc là xấu; hoặc là xa, hoặc là gần; tất cả chúng đều là pháp chết .”
Phật bảo La-đà:
“Sắc là thường hay là vô thường?”
Đáp:
“Bạch Thế Tôn, là vô thường.”
Lại hỏi:
“Nếu là vô thường, thì khổ chăng?”
Đáp:
“Bạch Thế Tôn, là khổ.”
Đối với thọ, tưởng, hành, thức lại cũng như vậy.
Lại hỏi:
“Này La-đà, nếu vô thường, khổ, là pháp biến dịch, đa văn Thánh đệ tử ở trong đó có thấy sắc là ngã, khác ngã, hay ở trong nhau chăng?”
Đáp:
“Bạch Thế Tôn, không.”
Phật bảo La-đà:
“Đa văn Thánh đệ tử ở nơi năm thủ uẩn này không thấy là ngã, là ngã sở nên đối với các pháp thế gian không có gì để chấp giữ. Vì không có gì chấp giữ nên không có gì để dính mắc. Vì không có gì để dính mắc nên tự giác ngộ Niết-bàn: [40a] tự biết ‘Sự sanh của Ta đã chấm dứt, phạm hạnh đã lập, những gì cần làm đã làm xong, không còn tái sinh đời sau nữa.’”
Phật nói kinh này xong, Tỳ-kheo La-đà nghe những điều đức Phật đã dạy, hoan hỷ phụng hành.
KINH 124. CHÚNG SANH
Tôi nghe như vầy:
Một thời, Phật ở tại núi Ma-câu-la.
Bấy giờ có Tỳ-kheo thị giả tên là La-đà, bạch Phật:
“Bạch Thế Tôn, nói: ‘chúng sanh.’ Vậy thế nào là chúng sanh?”
Phật bảo La-đà:
“Ở nơi sắc mà nhiễm đắm triền miên, do đó gọi là chúng sanh . Ở nơi thọ, tưởng, hành, thức mà nhiễm đắm triền miên, nên gọi là chúng sanh.”
Phật bảo La-đà:
“Ta nói, ở nơi cảnh giới của sắc, hãy phá sập, tiêu diệt. Ở nơi cảnh giới của thọ, tưởng, hành, thức phá sập, tiêu diệt; đoạn tận ái dục. Ái tận thì khổ tận. Khổ tận, Ta nói đó là tận cùng biên tế của khổ .
“Giống như trong làng xóm, những trẻ con trai gái chơi đùa, nhóm đất lại tạo thành nhà cửa, thành quách. Tâm chúng yêu thích, say đắm. Khi tâm yêu thích chưa hết, ước muốn chưa tan, nhớ nghĩ chưa dứt, thèm khát chưa tiêu, thì tâm chúng luôn luôn có sự yêu thích, giữ gìn và bảo là thành quách của ta, nhà cửa ta. Đối với những đống đất kia mà lòng yêu thích hết đi, ước muốn không còn, nhớ nghĩ đã dẹp, thèm khát đã tan, thì tay xô, chân đạp, khiến cho tiêu tán. Cũng vậy, này La-đà, đối với sắc mà phá sập, tiêu diệt; đoạn tận ái dục. Ái tận thì khổ tận. Khổ tận, ta nói đó là tận cùng biên tế của khổ.”
Phật nói kinh này xong, Tỳ-kheo La-đà nghe những điều đức Phật đã dạy, hoan hỷ phụng hành.
KINH 125. HỮU THÂN
Tôi nghe như vầy:
Một thời, Phật ở tại núi Ma-câu-la.
Bấy giờ có Tỳ-kheo thị giả tên là La-đà đi đến chỗ Phật, đảnh lễ sát chân, rồi ngồi lui qua một bên, bạch Phật:
“Lành thay, Thế Tôn! Mong hãy vì con mà nói tóm lược pháp yếu. Sau khi nghe pháp rồi, con sẽ ở một mình nơi vắng vẻ, sống không buông lung, chuyên tâm suy nghĩ về mục đích mà thiện gia nam tử cạo bỏ râu tóc, mình mặc nhiễm y , chánh tín xuất gia học đạo, sống không gia đình, nổ lực siêng năng tu các phạm hạnh, ngay trong đời này, tự tri, tự tác chứng, biết rằng: tự biết ‘Sự sanh của ta đã chấm dứt, phạm hạnh đã lập, những gì cần làm đã làm xong, không còn tái sanh đời sau nữa.’”
Bấy giờ, Phật bảo La-đà:
“Lành thay, La-đà, Ông có thể ở trước Phật hỏi ý nghĩa này! Hãy lắng nghe, suy nghĩ kỹ, Ta sẽ vì ngươi mà nói.
“La-đà, nên biết, hữu thân, tập khởi của hữu thân, diệt tận của hữu thân, con đường đưa đến diệt tận của hữu thân. Những gì là hữu thân? Năm thủ uẩn:[40b] sắc thủ uẩn, thọ, tưởng, hành, thức thủ uẩn.
“Thế nào là tập khởi của hữu thân? Đương lai hữu ái , câu hữu với tham và hỷ, ái lạc nơi này nơi kia . Đó gọi là tập khởi của hữu thân.
“Thế nào là sự diệt tận của hữu thân? Đương lai hữu ái , câu hữu với tham và hỷ, ái lạc nơi này nơi kia, hoàn toàn bị đoạn trừ, vất bỏ, nhổ sạch, ly dục, tịch diệt, tĩnh chỉ. Đó gọi là sự diệt tận của hữu thân.
“Thế nào là con đường đưa đến sự diệt tận của hữu thân? Bát chánh đạo: Chánh kiến, chánh tư duy, chánh ngữ, chánh nghiệp, chánh mạng, chánh tinh tấn, chánh niệm, chánh định. Đó gọi là con đường đưa đến sự diệt tận của hữu thân. Hữu thân, nên biết. Tập khởi của hữu thân, nên đoạn. Diệt tận của hữu thân nên chứng. Con đường đưa đến sự diệt tận của hữu thân, nên tu.
“Này La-đà, đa văn Thánh đệ tử đối với hữu thân hoặc biết, hoặc đọan; đối với sự tập khởi của hữu thân hoặc biết, hoặc đọan; đối với sự diệt tận của hữu thân hoặc biết, hoặc chứng; đối với con đường đưa đến sự diệt tận của hữu thân hoặc biết, hoặc tu, này La-đà, đó gọi là đoạn trừ ái, xả ly ái, chuyển đổi kết sử, đình chỉ mạn, chứng đắc hiện quán , cứu cánh biên tế khổ.”
Tỳ-kheo La-đà nghe những điều đức Phật đã dạy, hoan hỷ phụng hành, rời chỗ ngồi đứng dậy làm lễ rồi cáo lui.
Sau khi đức Thế Tôn đã dạy như vậy rồi, Tỳ-kheo La-đà một mình ở chỗ vắng, chuyên tinh suy nghĩ về mục đích mà thiện gia nam tử cạo bỏ râu tóc, mặc áo Ca-sa, chánh tín, xuất gia, học đạo, sống không gia đình, nổ lực siêng năng tu các phạm hạnh, ngay trong đời này, tự tri, tự tác chứng, biết rằng: tự biết ‘Sự sanh của ta đã chấm dứt, phạm hạnh đã lập, những gì cần làm đã làm xong, không còn tái sanh đời sau nữa.’ Thành bậc A-la-hán, tâm khéo giải thoát.
Phật nói kinh này xong, Tỳ-kheo La-đà nghe những điều đức Phật đã dạy, hoan hỷ phụng hành.
Kinh 126. MA
Tôi nghe như vầy:
Một thời, Phật ở tại núi Ma-câu-la. Khi ấy, có thị giả là Tỳ-kheo La-đà.
Bấy giờ, Thế Tôn bảo Tỳ-kheo La-đà:
“Tỳ-kheo, những gì là sắc, hoặc quá khứ, hoặc là vị lai, hoặc hiện tại; hoặc trong, hoặc ngoài; hoặc thô, hoặc tế; hoặc tốt, hoặc xấu; hoặc xa, hoặc gần; hãy quán sát tất cả chúng đều là ma. Đối với thọ, tưởng, hành, thức, hoặc quá khứ, hoặc là vị lai, hoặc hiện tại; hoặc trong, hoặc ngoài; hoặc thô, hoặc tế; hoặc tốt, hoặc xấu; hoặc xa, hoặc gần; hãy quán sát tất cả chúng đều là Ma.
“Này La-đà, ý ngươi nghĩ thế nào, sắc là thường hay là vô thường?”
Đáp:
“Bạch Thế Tôn, là vô thường.”
Lại hỏi:
“Vô thường có phải là khổ chăng? “
Đáp:
“Bạch Thế Tôn, là khổ.”
Lại hỏi:
“Nếu vô thường, khổ, là pháp biến dịch thì, đa văn Thánh đệ tử ở trong đó có thấy ngã chăng?”
Đáp:
“Bạch Thế Tôn, không.”
“Đối với thọ, tưởng, hành, thức lại cũng [40c] như vậy.
“Cho nên này La-đà, đa văn Thánh đệ tử, đối với sắc sanh tâm nhàm chán; đối với thọ, tưởng, hành, thức sanh tâm nhàm chán. Vì đã nhàm chán nên không thích, vì đã không thích nên giải thoát, và giải thoát tri kiến: tự biết ‘Sự sanh của ta đã chấm dứt, phạm hạnh đã lập, những gì cần làm đã làm xong, không còn tái sanh đời sau nữa.’”
Phật nói kinh này xong, Tỳ-kheo La-đà nghe những điều đức Phật đã dạy, hoan hỷ phụng hành.
KINH 127. MA PHÁP
Tôi nghe như vầy:
Một thời, Phật ở tại núi Ma-câu-la. Khi ấy, có thị giả là Tỳ-kheo La-đà.
Bấy giờ, Thế Tôn bảo Tỳ-kheo La-đà:
“Tỳ-kheo, những gì là sắc, hoặc quá khứ, hoặc là vị lai, hoặc hiện tại; hoặc trong, hoặc ngoài; hoặc thô, hoặc tế; hoặc tốt, hoặc xấu; hoặc xa, hoặc gần tất cả chúng đều là Ma, tạo tác của Ma. Đối với thọ, tưởng, hành, thức lại cũng như vậy.”
Phật bảo La-đà:
“Này La-đà, ý ngươi nghĩ thế nào, sắc là thường hay là vô thường?”
Đáp:
“Bạch Thế Tôn, là vô thường.”
Lại hỏi:
“Vô thường có phải là khổ chăng? “
Đáp:
“Bạch Thế Tôn, là khổ.”
Lại hỏi:
“Nếu vô thường, khổ, là pháp biến dịch, đa văn Thánh đệ tử ở trong đó có thấy ngã, khác ngã, hay ở trong nhau không?”
Đáp:
“Bạch Thế Tôn, không.”
“Vì vậy, này La-đà, đa văn Thánh đệ tử, đối với sắc nên sanh tâm nhàm chán. Vì đã nhàm chán nên không thích, vì đã không thích nên giải thoát, giải thoát tri kiến: tự biết ‘Sự sanh của ta đã chấm dứt, phạm hạnh đã lập, những gì cần làm đã làm xong, không còn tái sanh đời sau nữa.’”
Phật nói kinh này xong, Tỳ-kheo La-đà nghe những điều đức Phật đã dạy, hoan hỷ phụng hành.
Kinh thứ ba cũng như vậy, nhưng có chỗ khác là:
Phật bảo La-đà: Đa văn Thánh đệ tử ở nơi năm thủ uẩn này mà quán sát là chẳng phải ngã, chẳng phải ngã sở. Khi đã quán sát, đối với các pháp trên thế gian đều không có gì để mà chấp giữ. Vì không có gì để chấp giữ nên không dính mắc; vì không dính mắc nên tự giác ngộ Niết-bàn: tự biết “Sự sanh của ta đã chấm dứt, phạm hạnh đã lập, những gì cần làm đã làm xong, không còn tái sanh đời sau nữa.”
Phật nói kinh này xong, Tỳ-kheo La-đà nghe những điều đức Phật đã dạy, hoan hỷ phụng hành.
KINH 128. TỬ PHÁP
Tôi nghe như vầy:
Một thời, Phật ở tại núi Ma-câu-la. Khi ấy, có thị giả là Tỳ-kheo La-đà.
Bấy giờ, Thế Tôn bảo Tỳ-kheo La-đà:
[41a] “Những gì thuộc về sắc, hoặc quá khứ, hoặc là vị lai, hoặc hiện tại; hoặc trong, hoặc ngoài; hoặc thô, hoặc tế; hoặc tốt, hoặc xấu; hoặc xa, hoặc gần; hãy quán sát tất cả chúng đều là pháp chết. Thọ, tưởng, hành, thức lại cũng như vậy.”
Ngoài ra như đã nói kinh trên.
KINH 129. PHI NGÃ PHI NGÃ SỞ
Tôi nghe như vầy:
Một thời, Phật ở tại núi Ma-câu-la. Khi ấy, có thị giả là Tỳ-kheo La-đà.
Bấy giờ, Thế Tôn bảo Tỳ-kheo La-đà:
“Tỳ-kheo, những gì thuộc về sắc, hoặc quá khứ, hoặc là vị lai, hoặc hiện tại; hoặc trong, hoặc ngoài; hoặc thô, hoặc tế; hoặc tốt, hoặc xấu; hoặc xa, hoặc gần; hãy quán sát tất cả chúng đều là pháp đoạn tận . Thọ, tưởng, hành, thức lại cũng như vậy.
“Đa văn Thánh đệ tử quán sát như vậy đối với sắc mà sanh nhàm chán; đối với thọ, tưởng, hành, thức mà sanh nhàm chán. Vì đã nhàm chán nên không thích, vì không thích nên giải thoát, giải thoát tri kiến: tự biết ‘Sự sanh của ta đã chấm dứt, phạm hạnh đã lập, những gì cần làm đã làm xong, không còn tái sanh đời sau nữa.’”
Phật nói kinh này xong, Tỳ-kheo La-đà nghe những điều đức Phật đã dạy, hoan hỷ phụng hành.
(Phẩm này gồm 13 kinh, có tiêu đề nhưng không có nội dung)
Cũng như kinh “Ta quán sát pháp đoạn tận,” các kinh tiếp theo cũng vậy, gồm:
Quán sát diệt pháp,
Quán sát khí xả pháp (vứt bỏ),
Quán sát vô thường pháp,
Quán sát khổ pháp,
Quán sát không pháp,
Quán sát phi ngã pháp,
Quán sát vô thường-khổ-không-phi ngã pháp,
Quán sát bệnh pháp,
Quán sát ung pháp (ung nhọt),
Quán sát thích pháp (gai nhọn),
Quán sát sát pháp (giết hại),
Quán sát sát căn bản pháp,
Quán sát bệnh, ung (ung nhọt), thích pháp (gai nhọn), sát (giết hại), sát căn bản.
Các kinh này được cho là có nội dung tương đồng với các kinh Pāli:
S. 23. 20. Vayadhamma;
- 21. Samudayadhamma;
- 22. Nirodhadhamma.
KINH 130. ĐOẠN PHÁP
Tôi nghe như vầy:
Một thời, Phật ở tại núi Ma-câu-la. Khi ấy có Tỳ-kheo thị giả tên là La-đà.
Bấy giờ đức Thế Tôn bảo La-đà:
“Những gì là sắc, hoặc quá khứ, hoặc vị lai, hoặc hiện tại; hoặc trong, hoặc ngoài; hoặc thô hoặc tế; hoặc tốt, hoặc xấu; hoặc xa, hoặc gần; quán sát tất cả chúng đều là pháp đoạn tận . Đã quán sát như vậy rồi, đối với sắc, dục tham được đoạn trừ. Dục tham đã được đoạn trừ rồi, Ta nói đó là tâm khéo giải thoát. Đối với thọ, tưởng, hành, thức lại cũng như vậy.”
Phật nói kinh này xong, Tỳ-kheo La-đà nghe những gì đức Phật đã dạy, hoan hỷ phụng hành.
Cũng vậy, có 14 kinh, nội dung như trên.
